Những loại sợi tơ tằm - cách ươm tơ và ứng dụng

Sợi tơ tằm được tôn vinh là "Nữ Hoàng” của ngành dệt mặc dù sản lượng sợi tơ sản xuất ra thấp hơn nhiều so với các loại sợi khác như: bông, đay, gai… nhưng nó vẫn chiếm vị trí quan trọng trong ngành dệt, nó tô đậm màu sắc hàng đầu thế giới về mốt thời trang tơ tằm.

Khi bạn tiếp xúc với những sản phẩm được làm từ tơ tằm, bạn sẽ dễ dàng nhận ra dù cùng là làm từ sợi tơ tằm nhưng bề mặt vải sợi của các sản phẩm có thể rất khác nhau. Có những sản phẩm nhẹ, mỏng và mềm như khăn lụa trơn, vải lụa trơn, vải satin và cũng có những sản phẩm có độ thô vừa phải như khăn mặt, khăn tắm, vải lụa tô hay độ thô lớn như vải đũi, khăn đũi...

Tất cả những sản phẩm trên đều có nguyên liệu thô là kén tằm nhưng độ mảnh của tơ tằm phụ thuộc vào phương pháp gia công (kỹ thuật ươm tơ) và cách dệt khác nhau sẽ cho ra những sản phẩm khác nhau. Lụa Nghệ Nhân sẽ giúp bạn hiểu đôi chút về những loại sợi từ tơ tằm. 

1. Bông tơ tằm

Từ những kén đã cắt một đầu để lấy nhộng sống, nghệ nhân Phan Thị Thuận tiến hành xử lý kén bằng cách đun sôi với nước nhiều lần và đủ thời gian để thu được tơ thô (hình 1). Sau đó, từng cụm tơ tằm thô nhỏ được bà Thuận làm bông bằng tay rồi kéo thành dải bông tơ tằm dài, có thể cắt đoạn phù hợp với kích thước sản phẩm gối (hình 2).

Độ bền cơ học của tơ tằm cao hơn xơ bông và len, độ kéo dãn đàn hồi kém len nhưng tốt hơn cotton. Do vậy, bông tơ tằm có độ xốp hơn bông cotton. 

Bông tơ tằm kéo từ kén này hoàn toàn khác sản phẩm bông tơ tằm tự dệt sử dụng cho sản phẩm chăn tơ tằm tự dệt cao cấp của bà Thuận. Loại bông kéo từ kén tằm sẽ được sử dụng làm ruột gối, đệm bông, sản phầm nhồi bông khác.

Hình 1: Tơ thô thu được sau khi xử lý kén 

Hình 2: Bông tơ kéo từ kén tơ thô

2. Sợi lụa tơ tằm ươm máy

Từ những kén tằm đẹp đã được loại bỏ đoạn tơ chất lượng kém phía ngoài, phần tơ đẹp nhất được ươm bằng máy tơ để kéo được những sợi tơ đều, nhỏ nhất. Loại tơ nguyên liệu này có giá thành cao hơn các loại tơ thô khác tính theo trọng lượng sản phẩm. 

Tơ nguyên liệu ươm máy được sử dụng để dệt những sản phẩm có độ mượt cao như khăn lụa trơn, vải lụa trơn, vải satin.... 

Hình 3: Nghệ nhân Phan Thị Thuận bên những con tơ

3. Sợi lụa tơ tằm ươm thủ công 

Ươm tơ thủ công là cách tạo sợi từ kén tằm truyền thống từ xưa đến nay. Cách ươm tơ này chủ yếu sử dụng nhân công và guồng ươm thủ công. Sản phẩm tơ ươm thủ công giữ được độ mềm, độ bóng như tơ ươm máy, tuy nhiên kích thước sợi lớn hơn một chút. 

Tơ ươm thủ công được sử dụng làm nguyên liệu để dệt khăn choàng, vải lụa... có độ thô bề mặt nhỏ. 

Hình 4: Khăn tơ tằm dệt bằng sợi tơ ươm thủ công

3. Sợi đũi tơ tằm vê tay 

Khác với ươm tơ thủ công, sợi đũi tơ tằm được làm hoàn toàn thủ công và vê bằng tay. Nghệ nhân thao tác phải có tay nghề cao và có nhiều kinh nghiệm trong nghề cùng với sự tỉ mỉ, cần mẫn để rút sợi và vê tay đều đặn để tạo ra sợi đũi đạt yêu cầu. 

Sợi đũi tơ tằm có độ thô lớn nhất trong các loại sợi tơ tằm, độ bóng giảm. Nguyên liệu đũi tơ tằm rất phù hợp để dệt các sản phẩm khăn đũi, vải đũi và được khách hàng rất yêu thích. 

Hình 5: Sợi tơ tằm ươm thủ công và sợi đũi

Hình 6: Khăn tơ tằm dệt bằng sợi đũi

Như vậy, tùy theo nhu cầu sử dụng, chúng ta có thể lựa chọn những sản phẩm được sản xuất từ các loại tơ nguyên liệu khác nhau. Dù hình thức sản phẩm khác nhau nhưng đều giữ được những tính chất tuyệt vời của tơ tằm. 

Lụa Nghệ Nhân hy vọng bạn sẽ có những trải nghiệm tuyệt vời với chất liệu tơ tằm!